Vetrarfuglar á Snæfellsnesi

Talning vetrarfugla er hluti af vöktun íslenskra fugla og gefur bæði áhugaverðar og mikilvægar niðurstöður. Samsetning fuglafánunnar á Íslandi breytist mjög mikið á milli árstíma en á meðal þess sem gerir vetrarfuglaskoðun sérstaka er að þá safnast fuglar oft fyrir í stórum hópum þar sem æti er að finna. Einnig má að vetri sjá fugla sem ekki sjást eins vel að sumarlagi og þá er vetrarbúningur sumra tegunda mjög frábrugðinn sumarbúningum. Fuglaskoðun getur því verið mjög skemmtileg að vetrarlagi ekki síður en að vorlagi eða á öðrum tímum árs.

Heildarfjöldi fugla nú (tæp 23 þúsund) var svipaður og um áramótin 2014-2015 (skráning miðuð við jól 2014) en meiri en síðustu tvö ár (sjá graf). Talið hefur verið samfellt á 11 svæðum frá árinu 2009 (sum hafa verið talin mun lengur en önnur skemur) og hefur fjöldi fugla sveiflast mjög mikið á þeim tíma. Aðalorsök sveiflunnar er fæðuframboð en miklar síldargöngur fyrir nokkrum árum settu aldeilis svip á fuglalífið, eins og sjá má á toppnum í kringum 2012.

Í talningunni nú sáust samtals 39 fuglategundir. Algengastir voru æðarfugl, fýll, svartbakur, bjartmáfur og hvítmáfur en samtals voru skráðir meira en eitt þúsund fuglar af 9 tegundum. Á meðal fágætra tegunda voru gulönd (9 stk.), svartþröstur (3), gráhegri (2), rauðbrystingur (2) og barrfinka (1) (sjá töflu).

Fuglar eru taldir að vetrarlagi til að gefa vísbendingar um þróun stofna og svæðisbundnar breytingar á fuglalífi. Upphaf slíkra talninga á Íslandi nær aftur til 1952 en mjög misjafnt er yfir hvaða tímabil gögn ná á einstökum svæðum. Hægt er að reikna vísitölur fyrir stofna þeirra tegunda sem koma vel fram í vetrarfuglatalningum. Talið er að þær sýni allvel breytingar í stofnum 17 tegunda. Þeir fuglar sem halda til hér að vetrarlagi eru margir staðfuglar en sömuleiðis geta verið hér hlutar af stofnum farfugla, bæði tegunda sem alla jafna fara til meginlands Evrópu og nærliggjandi svæða eða tegunda sem hingað koma nær eingöngu að vetrarlagi – oft frá norðlægari slóðum.

Nr.	Tegund	Fjöldi		Nr.	Tegund	Fjöldi
1.	Æðarfugl	5.213		22.	Urtönd	35
2.	Fýll	4.450		23.	Teista	26
3.	Svartbakur	2.977		24.	Haförn	13
4.	Bjartmáfur	1.696		25.	Stelkur	13
5.	Hvítmáfur	1.586		26.	Gulönd	9
6.	Ógr. máfur	1.097		27.	Silfurmáfur	9
7.	Tjaldur	1.089		28.	Hettumáfur	9
8.	Snjótittlingur	1.036		29.	Stormmáfur	8
9.	Sendlingur	1.022		30.	Himbrimi	7
10.	Dílaskarfur	503		31.	Rita	7
11.	Stokkönd	469		32.	Tildra	6
12.	Toppskarfur	286		33.	Álka	6
13.	Rauðhöfðaönd	252		34.	Auðnutittlingur	5
14.	Toppönd	208		35.	Fálki	3
15.	Hrafn	179		36.	Svartþröstur	3
16.	Stari	168		37.	Gráhegri	2
17.	Ógr. skarfur	158		38.	Smyrill	2
18.	Hávella	150		39.	Rauðbrystingur	2
19.	Straumönd	79		40.	Skógarþröstur	2
20.	Lómur	37		41.	Barrfinka	1
21.	Súla	37			Samtals	22.860

Náttúrufræðistofnun Íslands heldur utan um niðurstöður vetrarfuglatalninga á landsvísu og birtir þær á vef sínum (hér).

Búi lesendur yfir markverðum upplýsingum um fugla eða langar að taka þátt í árlegri vetrarfuglatalningu, eru þeir hvattir til að hafa samband við Náttúrustofu Vesturlands (nsv@nsv.is).

Róbert A. Stefánsson og Menja von Schmalensee, Náttúrustofa Vesturlands